ฐานข้อมูลส่งเสริมและยกระดับคุณภาพสินค้า OTOP

 

ชื่อท้องถิ่น  :  ภาคกลางเรียกว่า แกแล สักขี เหลือง หนามเข (ประจวบคีรีขันธ์) กะเลอะ เซอะ (กะเหรี่ยง-กาญจนบุรี) ภาคเหนือเรียกว่า แกก้อง (แพร่) ช้างงาต้อก (ลำปาง) ภาคใต้เรียกว่า แกแหร น้ำเคี่ยว  โซ่ (ปัตตานี)

ลักษณะ : เป็นไม้พุ่มรอเลื้อย กิ่งมีหนามแหลมตามซอกใบ ใบเป็นใบเดี่ยวเรียงสลับรูปไข่กลับปลายใบมนหรือสอบแหลม มีติ่งเป็นขนแข็งโคนใบสอบแหลมรูปลิ่ม แผ่นใบบาง ผิวเรียบ ดอกออกเป็นช่อที่ซอกใบเป็นดอกแยกเพศและอยู่คนละต้น ช่อดอกมีสีเหลือง มีดอกย่อยเป็นจำนวนมากเรียงชิดกันแน่นไม่มีก้านดอก ผลเป็นผลรวมรูปกลม ผิวขรุขระ
ส่วนให้สี : แก่นต้น เปลือกต้น
 
การย้อมสีเส้นไหม เส้นฝ้าย โดยใช้ไม้เข  มีวิธีดังต่อไปนี้

มีขั้นตอนเช่นเดียวกับการย้อมด้วยไม้ฝางแดง เมื่อเติมสารส้มจะเห็นน้ำสีขุ่น เมื่อนำเส้นไหม เส้นฝ้าย ลงย้อม น้ำสีจะค่อยๆ ใสขึ้น เส้นใยที่ย้อมได้เป็นสีเหลือง 

         

ผ่าไม้เขให้เป็นชิ้นเล็กๆ

   

 เติมสารส้ม เพื่อให้เกิดเม็ดสี            จุ่มเส้นไหม/ฝ้ายลงย้อมในน้ำเข

แช่เส้นฝ้ายในน้ำสีเพื่อให้สีดูดซับดี บีบน้ำย้อมเขออกแล้วเอาไปกระตุกเพื่อให้เส้นด้ายคลายเป็นเส้นตรง สีที่ย้อมด้วยเข โดยใช้สารส้มเป็นตัวช่วยติดสีจะได้เป็นสีเหลือง

    

เส้นไหมหรือเส้นฝ้ายที่ย้อมด้วยเขซึ่งมีสีเหลืองนำไปจุ่มในน้ำย้อมจากไม้ฝางจะได้เป็นสีส้ม