วศ.อว.ลงพื้นที่ตรวจประเมินการควบคุมคุณภาพการผลิตหน้ากากอนามัยแบบผ้า
วันที่ 18-19 สิงหาคม 2563 กลุ่มรับรองคุณภาพผล...
วศ.อว. ถ่ายทอดเทคโนโลยี หลักสูตร “วิทยาศาสตร์การหมักอาหารให้ปลอดภัย” ณ จังหวัดนนทบุรี
วันที่ 5 สิงหาคม 2563 กรมวิทยาศาสตร์บริการ (วศ.) กระทรวงการ...
วศ.อว. ถ่ายทอดเทคโนโลยี “การแปรรูปมะนาว” ณ จังหวัดชลบุรี
กรมวิทยาศาสตร์บริการ (วศ.) กระทรวงการอุดมศึกษา วิทย...
วศ.อว. ลงพื้นที่ให้คำปรึกษาเชิงลึกแก่ผู้ประกอบการ OTOP ประเภทอาหาร ณ จังหวัดเพชรบุรี
วันที่ 23 กรกฎาคม 2563 กลุ่มผลิตภัณฑ์อาหารและเครื่องดื่ม ส...
พืชให้สี
สีย้อมธรรมชาติจากพืช (Vegetable Dyes) สีย้อมที่ได้จากพืชจัดเป็นกลุ่มสารสีหลักของสีย้อมธรรมชาติ โดยเป็นสีย้อมที่ได้จากทุกส่วนของพืชทั้ง ราก เปลือก ลำต้น เนื้อไม้ ใบ ดอก ผล และเมล็ด ซึ่งสีย้อมกลุ่มนี้มีความหลากหลาย สามารถแบ่งโดยใช้กรรมวิธีการย้อมเป็นเกณฑ์ได้ 2 กลุ่มคือ.-
- การย้อมเย็น หรือการย้อมแบบหมัก เป็นสีย้อมที่ได้จากพืช เช่น ผลมะเกลือ ห้อม และคราม เป็นการย้อมสีจากพืชที่มีกรรมวิธีการย้อมโดยไม่ใช้ความร้อน แต่อาศัยคุณสมบัติธรรมชาติของสารสี และปฏิกิริยาเคมีทางธรรมชาติช่วยให้สารสีติดกับเส้นใย โดยจะหมักเส้นใยไว้ในน้ำย้อมที่อุณหภูมิปกติ ซึ่งพืชแต่ละชนิดจะมีรายละเอียดวิธีการย้อมที่แตกต่างกันตามชนิดของสารสีที่ได้จากพืช
- การย้อมแบบร้อน สีย้อมธรรมชาติที่ใช้การย้อมแบบร้อน จะเป็นสีย้อมที่ได้จากพืชทั่วไปและครั่ง โดยจะนำวัตถุดิบย้อมสีมาสับให้ละเอียดแล้วต้มให้เดือดเพื่อสกัดสารสีออกจากพืช จากนั้นจึงทำการย้อมกับเส้นใย จะมีการใช้ความร้อนและสารช่วยย้อมช่วยให้สารสีติดกับเส้นใย
ชื่อสามัญ : Turmeric,Curcuma ชื่อวิทยาศาสตร์ : Curcuma longa Linn วงศ์ :&nb... |
ชื่อสามัญ Siamese senna, Siamese cassia, Cassod tree, Thai copperpod ชื่อวิทยาศาสตร์ ... |
ชื่อสามัญ Galanga, Greater Galangal, False Galangal ชื่อวิทยาศาสตร์ Alpinia galanga... |
ชื่อวิทยาศาสตร์ : Indigofera tinctoria Linn. วงศ์ : PAPILIONEAE ชื่อท้องถิ... |
ชื่อสามัญ แซฟฟลาวเวอร์ Safflower, False Saffron, Saffron Thistle คําฝอย ชื่อว... |
ชื่อวิทยาศาสตร์ : Samanea saman (Jacg) Merr. วงศ์ : MIMOSACEAE ชื่อท้องถ... |
ชื่อวิทยาศาสตร์ : Diospyios rhodcalyx. วงศ์ : EBENACEAE ชื่อท้องถิ่น... |
ชื่อวิทยาศาสตร์ : Gratoxylum tormosurn (Jack) Dyer ssp.pruniflorum (Kurz.) Gogelin วงศ์ : GU... |
ชื่อสามัญ : Flame of the forest, Bastard Teak, Bengal kinotree, Kino tree ชื่อวิทยาศาสตร์... |
ชื่อสามัญ Copper pod, Yellow flame, Yellow Poinciana ชื่อวิทยาศาสตร์ Peltopho... |
ชื่อสามัญ Burma Padauk, Narra, Angsana Norra, Malay Padauk, Burmese Rosewood, Andaman Redwood, Amboyna Wood, Indian rosewood... |
ชื่อวิทยาศาสตร์ : Caesalpinia sappan Linn. วงศ์ : CAESALPINIACEAE ชื่อท้อง... |
ชื่อสามัญ Shorea, White Meranti ชื่อวิทยาศาสตร์ Shorea roxburghii G. Don. ว... |
ชื่อสามัญ Coconut ชื่อวิทยาศาสตร์ Cocos nucifera L. วงศ์ ARECACEAE... |
ชื่อสามัญ Garcinia ชื่อวิทยาศาสตร์ Garcinia dulcis (Roxb.) Kurz (บ้าง... |
ชื่อสามัญ Lok Hat ชื่อวิทยาศาสตร์ Artocarpus lakoocha Roxb. (ชื่อพ้องว... |
ชื่อสามัญ Ebony tree ชื่อวิทยาศาสตร์ Diospyros mollis Griff. วงศ์ ... |
ชื่อสามัญ : Mangosteen ชื่อวิทยาศาสตร์ : Garcinia mangostana Linn. ... |
ชื่อสามัญ : Great morinda, Tahitian noni, Indian mulberry, Beach mulberry หรือจะเรียกตามแหล่... |
ชื่อสามัญ : - ชื่อวิทยาศาสตร์ : Morinda coreia Ham. วงศ์ : RUBIACEAE ชื่... |
ชื่อสามัญ : Blue gum ชื่อวิทยาศาสตร์ : Eucatyptus glopulus Labill ชื่อท้อ... |
ชื่อวิทยาศาสตร์ : Terminalia chebula Retz. วงศ์ : COMBRETACEAE ชื่อท้องถิ... |
ชื่อสามัญ : Neem Tree ชื่อวิทยาศาสตร์ : Azadirachta indica A. Juss. (Varsiamensis Valeton)... |
ชื่อสามัญ Bushwillows, Combretums ชื่อวิทยาศาสตร์ Combretum quadrangulare Kurz. (ชื่อ... |
ชื่อสามัญ : Teak ชื่อวิทยาศาสตร์ : Tectona grandis L.f. วงศ์ : VERBE... |
ชื่อสามัญ Soap Pod ชื่อวิทยาศาสตร์ Acacia concinna (Willd.) DC. (ชื่อพ้องวิ... |
ชื่อสามัญ : Jambolan Plum, Java Plum, Black Poum, Black Plum ชื่อวิทยาศาสตร์ : Syzygi... |
ชื่อสามัญ : Bengal Almond, Almond, Sea Almon ชื่อวิทยาศาสตร์ : Treminalia catappa Linn ... |
ชื่อวิทยาศาสตร์ : Baphicacanthus cusia (Nees) Bremek Zstrobilanthes flaccidfolius (Nees) Imlay วงศ... |
ชื่อสามัญ Broken Bones Tree, Damocles tree, Indian trumpet flower ชื่อวิทยาศาสตร์ O... |
ชื่อสามัญ Cockspur thorn ชื่อวิทยาศาสตร์ Maclura cochinchinensis (Lour.) Corner (ชื่อ... |
บัญชีตารางสีย้อมที่ได้มาจากวัสดุธรรมชาติและการเลือกใช้สารช่วยติดสี
|
สีที่ได้จากธรรมชาติ |
ส่วนที่ให้สี |
สารช่วยติดสี |
สีที่ได้จากการย้อม |
|
กระถินณรงค์ |
ใบ |
สารส้ม น้ำด่าง |
น้ำตาลอ่อน (สีเนื้อ) น้ำตาล |
|
กระโดน |
เปลือก |
สารส้ม |
น้ำตาล |
|
กล้วยน้ำว้า |
กาบหุ้มลำต้น |
สารส้ม |
ชมพูอ่อนอมน้ำตาล |
|
กอกกัน |
เปลือก |
สารส้ม |
น้ำตาล |
|
แก/ สะแก/ สะแกนา |
เปลือก |
สารส้ม |
น้ำตาล |
|
แก้ว ดอกแก้ว |
ใบ |
จุนสี |
เขียวตองอ่อน |
|
กรรณิการ์/ ปาริชาติ/ สบันงา |
ดอกส่วนที่เป็นสีส้ม (ตากแห้ง) |
สารส้ม |
ส้ม |
|
เข |
แก่น ลำต้น |
สารส้ม |
เหลืองทองเข้ม |
|
ขนุน |
แก่น ลำต้น |
ไม่ใช้สารช่วยติดสี ใช้สารส้มหลังการย้อมสี |
เหลืองอมส้ม เหลืองทอง |
|
ขี้เหล็ก |
ใบ |
ไม่ใช้สารช่วยติดสี ใช้สารส้มหลังการย้อมสี ใช้น้ำด่าง หลังการย้อมสี |
เหลืองอมเขียว เหลืองอ่อน เหลืองอ่อน |
|
ขมิ้น |
หัว |
น้ำด่าง |
เหลือง |
|
ครั่ง |
รัง ขี้ครั่ง |
น้ำมะขามเปียก + เกลือ |
แดงเข้ม |
|
คำแสด/ คำเงาะ/ คำไทย |
ผลและเมล็ด |
สารส้ม หมักโคลน |
ส้มอมเหลือง เทาเข้ม |
|
คูณ/ ราชพฤกษ์ |
ฝักคูณสด |
สารส้ม น้ำปูนใส |
กากี น้ำตาลแดง |
|
มะกอกไทย |
เปลือกลำต้น |
สารส้ม |
น้ำตาลชมพู |
|
มะพูด/ ประโหด |
เปลือก |
สารส้ม ใช้น้ำด่าง หลังการย้อมสี |
เหลืองอ่อน เหลืองทอง |
|
มะพร้าวแก่ |
เปลือก |
ไม่ใช้สารช่วยติดสี น้ำสนิมเหล็ก/ โคลน |
น้ำตาล น้ำตาลเข้ม |
|
มะพร้าวอ่อน |
เปลือก |
ไม่ใช้สารช่วยติดสี น้ำสนิมเหล็ก/ โคลน |
น้ำตาลชมพูอ่อน เทาอมม่วง |
|
มะเกลือ |
ผล |
น้ำด่าง + โคลน |
ดำ |
|
มะขาม |
เปลือก |
สารส้ม |
น้ำตาล |
|
มะยม |
เปลือก |
สารส้ม |
น้ำตาล |
|
มะม่วงแก้ว |
เปลือก |
สารส้ม น้ำมะขามเปียก จุนสี |
เหลืองอมน้ำตาล น้ำตาลส้ม น้ำตาลเขียว |
|
มะม่วงแก้ว |
ใบ |
สารส้ม จุนสี |
เหลืองอมน้ำตาล เขียวขี้ม้า |
|
มังคุด |
เปลือก |
น้ำสนิมเหล็ก จุนสี สารส้ม |
น้ำตาล น้ำตาลแดง แดงอมชมพู |
|
ตะขบไทย |
ใบ |
สารส้ม |
เหลืองน้ำตาล |
|
ตะแบก |
เปลือก |
สารส้ม |
น้ำตาล |
|
เทียนกิ่ง |
ใบ |
ใช้สารส้มขณะย้อม ใช้สารส้มหลังย้อม |
เหลือง เขียว |
|
เทียนทอง |
ใบ |
ใช้สารส้มหลังย้อม |
เหลือง |
|
ฉำฉา, จามจุรี |
ดอก |
เกลือ |
นวลอมชมพู |
|
คราม |
ใบ |
น้ำด่าง + ใบโมง (ชะมวง) |
น้ำเงิน |
|
งิ้วผา |
เปลือก |
สารส้ม |
น้ำตาล |
|
ชงโคนา |
ใบ |
สารส้ม |
เหลืองเขียว |
|
ทองกวาว/ ทองธรรมชาติ |
เปลือก |
สารส้ม |
น้ำตาล |
|
ประดู่บ้าน ประดู่ลาย |
เปลือก |
สารส้ม จุนสี |
น้ำตาลเหลือง น้ำตาลแดง |
|
ยอป่า |
ราก ใบ |
สารส้ม สารส้ม |
ส้ม เหลืองอมน้ำตาล |
|
ปีบ |
เปลือก |
สารส้ม |
เหลือง |
|
ฝรั่ง |
เปลือก |
สารส้ม |
น้ำตาล |
|
พะยอม |
เปลือก |
สารส้ม |
น้ำตาลเหลือง |
|
พุทรา |
เปลือก |
สารส้ม |
เขียว |
|
สีเสียด |
ก้อนยางสีเสียด |
สารส้ม |
น้ำตาล น้ำตาลแดง |
|
ยูคาลิปตัส |
ใบ |
สารส้ม |
เหลืองอมเขียว |
|
หมากลิ้นฟ้า |
เปลือก |
สารส้ม |
เหลือง |
|
ส้มป่อย |
ใบ |
สารส้ม โคลน |
เหลืองเขียว เขียวขี้ม้า |
|
สะเดา |
ใบ |
สารส้ม สนิมเหล็ก |
เขียวอ่อน เทา |
|
สบู่เลือด/ สบู่แดง |
ใบ |
จุนสี สารส้ม |
เขียวมะกอก เขียว |
|
หูกวาง |
ใบ |
สารส้ม น้ำบาดาล จุนสี |
เขียว เขียวไพร เขียวอมน้ำตาล |
|
ฝางแดง |
แก่น |
สารส้ม ใช้น้ำปูนใสหลังย้อม |
ชมพู แดง ม่วงอ่อน |
|
สาบเสือ/ เบญจมาศ/ ผักคราด/ ยี่สุ่นเถื่อน/ รำเคย |
ใบ |
สารส้ม |
เหลืองอมเขียวน้ำตาล |
|
นนทรี/ อะราง |
เปลือก กิ่ง |
ไม่ใช้สารช่วยติดสี ใช้สารส้มหลังการย้อมสี โคลน/ น้ำสนิมเหล็ก |
ส้ม น้ำตาลเหลือง น้ำตาลดำ |
|
ดินแดง |
เนื้อดินแดง |
ไม่ระบุ |
แดงอิฐ |
|
โคลน |
โคลน |
ไม่ระบุ |
เทาอ่อน เทาเข้ม |
|
สัก |
ใบ |
สารส้ม จุนสี |
ส้มอ่อน น้ำตาลอ่อน เขียวขี้ม้า |
|
สุพรรณิการ์ |
แก่น |
สารส้ม |
เหลืองทอง |
|
สมอ |
เปลือก |
สารส้ม จุนสี |
น้ำตาลออกเหลือง น้ำตาลออกเขียวเข้ม |
(ที่มา : เอกสารประกอบการฝึกอบรมเชิงปฏิบัติการ หลักสูตร การพัฒนาผลิตภัณฑ์ผ้าทอด้วยสีย้อมธรรมชาติ
ในพื้นที่จังหวัดอำนาจเจริญ โดยกองเคมีภัณฑ์และผลิตภัณฑ์อุปโภค กรมวิทยาศาสตร์บริการ)
